“Hiện đại hóa truyền thống” chính là nguồn cảm hứng để tác giả đặt ra bài toàn cho chính bản thân mình khi tiến hành nghiên cứu và thi công không gian Nhà “Đoàn Viên”, hướng đến giữ gìn những giá trị văn hóa vùng miền và kiến trúc nhà ở truyền thống đang ngày càng biến mất.

Thông tin công trình

• Tên công trình dự thi: Nhà “Đoàn Viên”
• Đơn vị thiết kế, thi công: ADA Việt Nam
• Địa điểm: Thị trấn Chờ, Yên Phong, Bắc Ninh
• Năm hoàn thành: 2021
• Diện tích khu đất: 363.5 m2
• Diện tích xây dựng: 176 m2
• Mật độ xây dựng: 48.4 %
• Tổng diện tích sàn xây dựng: 363.5 m2

Không gian nhà ở truyền thống đồng bằng châu thổ sông Hồng

Trong bối cảnh thời kỳ công nghiệp hóa ‐ hiện đại hóa 4.0, những ngôi nhà ở truyền thống đồng bằng châu thổ Bắc Bộ ngày càng được thay thế bằng những ngôi nhà bê tông hóa kiên cố, những giá trị xưa cũ ngày càng được thay thế bằng những công nghệ, vật chất hiện đại. Nhưng tại mảnh đất Bắc Ninh, cái nôi văn hiến lâu đời với những câu quan họ ngọt ngào, đằm thắm tình quê, vẫn có những ngôi nhà xưa cũ ấy, những ngôi nhà đã nuôi lớn bao thế hệ xây dựng đất nước. Tác giả là một người con của vùng đất Kinh Bắc với nhiều năm sống tại xứ người, luôn trăn trở nghĩ về quê cha đất mẹ, luôn luôn đặt ra câu hỏi, làm thế nào để có thể giữ gìn những giá trị văn hóa sâu sắc đó, giữ gìn những ngôi nhà truyền thống đang ngày càng biến mất.

“Hiện đại hóa truyền thống” ‐ chính là nguồn cảm hứng để tác giả đặt ra bài toàn cho bản thân mình. Trong “cái mới” có “cái cũ”, “cái cũ” và “cái mới” tương phản lẫn nhau nhưng lại hòa hợp, nương tựa vào nhau. “Cái mới” tôn vinh lên “cái cũ”. Cùng với đó, không chỉ đơn thuần là một ngôi nhà dành cho gia chủ riêng biệt, KTS còn hướng đến một sự “định hình” trở thành một mẫu nhà điển hình cho nông thôn kiểu mới, với không gian bản sắc được hiện đại hóa trong kết cấu, chi tiết, mà vẫn đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, thói quen của mỗi người nông dân.

Quy hoạch khuôn viên khu đất, tổ chức không gian nhà ở truyền thống đồng bằng châu thổ sông Hồng

Việc lựa chọn hướng nhà, vị trí cổng ngõ ra vào, vị trí hòn non bộ, bố trí cây xanh, mặt nước… ngoài những yếu tố tâm linh còn mang giá trị nghệ thuật tạo hình và yếu tố khí hậu đặc trưng của vùng nông thôn Đồng bằng Bắc Bộ.

Tổ chức vườn trong ngôi nhà truyền thống:

• Vườn trung tâm trồng hoa và cây cảnh tạo cảnh quan bám xung quanh sân;
• Vườn thứ hai nằm hướng Đông phía bên trái trồng rau xanh và trồng cau kết hợp với giàn trầu, vườn này vừa có giá trị cảnh quan, giá trị kinh tế, vừa có giá trị giải quyết vi khí hậu (tán cây cau che nắng phía trên nhưng đón gió mát hướng Nam lùa vào không gian ngôi nhà);
• Vườn thứ ba phía Tây trồng cây ăn quả và cây lấy gỗ, vườn này chắn bớt bức xạ mặt trời hướng Tây;
• Vườn thứ tư hướng Bắc trồng chuối nhằm che chắn gió lạnh mùa đông bắc cho ngôi nhà. Dân gian thường có câu “trước cau sau chuối” là cách thức tổ chức vườn giúp cho nó có khả năng mát về mùa hè và ấm về mùa đông.

Yếu tố hiện trạng

Hiện trạng là một cấu trúc tương đối hoàn chỉnh của một ngôi nhà 3 gian 2 chái truyền thống. Các kết cấu chính của ngôi nhà còn giữ được tương đối nguyên vẹn. Nó đã nhiều lần được cơi nới và bổ sung thêm các chức năng khác nhau nhưng vẫn chưa đảm bảo được nhu cầu sử dụng. Các không gian vườn trước và sau chưa phát huy được giá trị về cảnh quan và vi khí hậu. Chính vì thế không gian tổng thể đã ít nhiều biến dạng và đứng trước việc lựa chọn xây mới hoặc đi tìm lại giá trị vốn có của nó.

Ý tưởng

Yếu tố quy hoạch của ngôi nhà truyền thống đồng bằng châu thổ sông Hồng được thể hiện rõ nét với khối nhà cũ vẫn là trung tâm của tổng thể khuôn viên, ngôi nhà chính năm gian với gian thờ trung tâm. Khối nhà xây mới nằm sát về phía Tây. Tất cả cùng hướng về sân trước rỗng rãi, vườn cây, ao cá. Sân sau với không gian kho, phơi phóng và vườn rau.Khối nhà mới được khai thác với hình thức “ba gian”, chiều cao không vượt quá khối nhà cũ, không gian và hình thức hiện đại nhưng gợi lại những đường nét “truyền thống”, sử dụng vật liệu và kết cấu đối nghịch hoàn toàn với nhà cũ: kết cấu thép ‐ kết cấu bê tông, kính ‐ gỗ; khai thác yếu tố hiện đại kết hợp với cổ kính xưa cổ. Tuy rằng “mới” nhưng không lấn át đi “cũ”, mà trong đó tôn vinh cái “cũ”.

Vật liệu, chi tiết kiến trúc

Ý tưởng chủ đạo xuyên suốt của dự án là làm mới những giá trị xưa cũ, tìm lại truyền thống. Vật liệu và các chi tiết kiến trúc cũng được khai thác theo khía cạnh đó. Kết cấu cột thép mang hơi thở thời đại, phù hợp với điều kiện xây dựng cũng như tính bền vững được mô phỏng theo kết cấu tre truyền thống. Ưu điểm thi công đơn giản tiết kiệm thời gian phù hợp với điều kiện cải tạo của dự án.

J.S tổng hợp từ Kiến Việt