Cải tạo một công trình kiến trúc cổ có nhất thiết phải bảo toàn cấu trúc và hạn chế can thiệp ở mức thấp nhất? Các dự án sau đây mang đến những cách tiếp cận khác với các công trình cải tạo, biến chúng trở thành nơi chiêm ngưỡng nghệ thuật.

Một thực tế phổ biến đối với các dự án cải tạo lớn của các tòa nhà cũ và cổ xưa là giữ cho mọi sự thay đổi với cấu trúc có sẵn ở mức thấp nhất có thể. Thông thường, khi làm việc trên một cấu trúc có giá trị lịch sử quan trọng, mục tiêu chính là bảo vệ và nhấn mạnh tính lịch sử của nó. Có hay không một sự bổ sung đương đại nào phá vỡ mục đích đó?

Các dự án dưới đây chỉ ra rằng điều này không phải lúc nào cũng đúng. Trên thực tế, thông qua các dự án cải tạo bao gồm các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt lớn, một số văn phòng đang cho thấy rằng những bổ sung đương đại táo bạo thực sự có thể nâng cao đặc điểm của các cấu trúc lịch sử. Những dự án này chứng minh rằng khi các tác phẩm sắp đặt sống động và vui nhộn được thêm vào các tòa nhà và tàn tích cũ, các địa điểm này có thể được xác định lại là nơi để chiêm ngưỡng nghệ thuật.

• Together Apart

Địa điểm: Behin Ha Design Studio, Đan Mạch 

Giải thưởng: Popular Choice Award, Giải thưởng A+ hàng năm lần thứ 9, Kiến trúc + Nghệ thuật

Ảnh: Ard Jongsma and Johnny Madsen

Bộ sưu tập nghệ thuật sắp đặt ở Đan Mạch này bao gồm gần 400 dải ruy băng vải lưới màu cam sáng trải dài giữa đường mái của các công trình cũ và mặt đất. Các dải ruy băng theo mô hình nhấp nhô tự uốn cong dọc theo mặt đất, tạo ra một loạt các “không gian di động” xen kẽ mà du khách có thể tự do đi lại và tương tác. Được thiết kế bởi Behin Ha Design Studio, các tác phẩm nghệ thuật có sự kết nối trực quan với các tòa nhà hiện có, giữa nghệ thuật và kiến trúc. Sự căng thẳng giữa sự gắn kết và sự khác biệt làm cho việc ghép đôi trở nên vô cùng thú vị.

• Lâu đài Garcimuñoz

Địa điểm: Izskun Chinchilla Architects, Castile-La Mancha, Tây Ban Nha

Ảnh: Miguel de Guzmán and Rocío Romero

Lâu đài Garcimuñoz ở Castile-La Mancha, Tây Ban Nha đã có tuổi đời hơn một thiên niên kỷ và nó đóng vai trò như một bản ghi chép về lịch sử phong phú của khu vực, nhờ sự kết hợp của ảnh hưởng kiến trúc Ả Rập, Trung cổ và Tân cổ điển kéo dài từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ 18. Tuy nhiên, qua thời gian lâu đài đã biến thành đống đổ nát trong vài thế kỷ qua.

May mắn thay, điều này đã thay đổi khi Kiến trúc sư Izskun Chinchilla tiến hành cuộc cải tạo lớn để đưa lâu đài phù hợp với thời đại hiện tại. Thay vì những can thiệp an toàn với các bổ sung mang tính đương đại, văn phòng đã chọn một quần thể đầy màu sắc gồm cầu đi bộ, các sân nền, cầu thang và đường ray, để kết nối các thời đại kiến trúc khác nhau của lâu đài thông qua sự tương phản thay vì đóng kín. Điểm nổi bật của dự án là một bộ sưu tập những chiếc đèn lồng sáng, mảnh khảnh, gợi ra hình ảnh những bông hoa tulip, được đặt ở sân trong của lâu đài.

• Metamorfose

Địa điểm: FAHR 021.3, Porto, Bồ Đào Nha

Ảnh: Fernando Guerra

Từ lâu đây đã là địa điểm gây chướng mắt trong cảnh quan thành phố Porto, tòa nhà đổ nát này mang lại những màu sắc của than cháy, đối lập với một góc phố sống động khác của thành phố. May thay, một tác phẩm nghệ thuật mới FAHR 021.3 đã nâng cao đáng kể danh tiếng của tàn tích, biến công trình kiến trúc tai tiếng thành trung tâm thu hút sự chú ý của khách du lịch cũng như người dân địa phương. Mạng lưới kim loại màu xanh lá của tác phẩm gợi lên hình ảnh mô hình 3D do máy tính tạo ra, không chỉ tạo ra sự tương phản về hình ảnh rõ rệt, nó cũng tái hiện lại những dấu tích của một quá khứ xa xôi thành một tương lai số hóa bí ẩn, xa vời. Cấu trúc tự uốn cong không gian theo ý muốn, để du khách lấp đầy khoảng trống biến hóa và ẩn dụ giữa tàn tích và tác phẩm nghệ thuật bằng trí tưởng tượng của mình.

• H-VAC

Địa điểm: PUP architects, Greater London, England, United Kingdom

H-VAC by PUP Architecture. Copyright Jim Stephenson 2017.

Giành chiến thắng trong Cuộc thi quốc tế Antepavilion 2017, tác phẩm nghệ thuật sắp đặt này của các kiến trúc sư PUP hoạt động khéo léo như hệ thống HVAC sẵn có của tòa nhà, do đó cho phép các cấu trúc mới được xây dựng mà không cần giấy phép quy hoạch cần thiết. Sự lật đổ vui nhộn này của các quy tắc xây dựng mở rộng đến phong cách của chính cấu trúc: hai ống uốn cong, chồng lên nhau được bọc trong các tấm ván lợp màu bạc làm từ bìa cứng tái chế. Đó là một bổ sung táo bạo cho tầng thượng của tòa nhà thương mại hàng thế kỷ bằng gạch nhưng không nhất thiết phải là một thứ gây khó chịu.

• Hoạch định tầm nhìn Khu Nghệ thuật Bắc Kinh 798 

Địa điểm: Edward Caruso Photography, Bắc Kinh, Trung Quốc

Bảo tàng nghệ thuật mới ở Bắc Kinh này tái sử dụng khung cảnh công nghiệp, thô kệch của một nhà máy cũ thành một không gian văn hóa gợi lên hình ảnh khoa học viễn tưởng. Ở nhiều nơi, việc cải tạo được giữ ở mức tối thiểu: việc tái sử dụng giữ nguyên trạng thái mục nát của các ống khói ở phía trước và ở trung tâm đồng thời vẫn giữ nguyên các kết cấu thép rỉ sét nhô ra khắp nơi. Tuy vậy đồ án vẫn để lại không gian cho những khởi sắc nghệ thuật, bao gồm một bộ sưu tập các đường ống treo được phủ vải đầy màu sắc và uốn lượn quanh địa điểm một cách vui tươi. Thay vì áp đặt một thẩm mỹ mới cho nhà máy, việc tái mục đích sử dụng mang lại một khuôn khổ mới để chiêm ngưỡng địa điểm – một lăng kính cho phép khách tham quan nhìn thấy vẻ đẹp xù xì của khu công nghiệp.

Theo Anh Tuấn (biên dịch từ Architizer)

Kiến Việt