Nhà thì phải có mái vươn cao, nhất là mái nhọn, mái ngói vì chúng thể hiện cho từng tầng bậc, cũng như sự chắc chắn với việc dưới cần bè ra, còn ở trên thì thon dần và kết thúc bằng một cái mái hay ngọn tháp. Thế nhưng, trên thực tế, do một số lý do, từ tạo dựng cảnh quan đặc biệt, thu hút du lịch cho tới những ý tưởng nghệ thuật, mục đích chính trị – xã hội, người ta lại xây dựng nhà chúi đầu xuống đất, và thiết kế mọi thứ bên trong cũng đảo lộn như dáng hình bên ngoài một cách vô trọng lực.

Không phải tìm đâu xa, ở châu Á, cụ thể là Đông Nam Á từ năm 2012, đã chính thức có nhà úp ngược được mở cửa để phục vụ du khách. Đó là nhà Rumah Terbalik tại bang Sabah, Malaysia.

Tọa lạc bên một tuyến phố của quận Tuaran và một con đường dẫn tới đỉnh núi Kinabalu, ngôi nhà được xây dựng theo phong cách cổ truyền kampung và bằng gỗ sơn đỏ hết sức nổi bật, có diện tích 140m² và đủ các phòng bếp, phòng khách, phòng ngủ, toilet, hành lang, sân vườn và cả đường dành cho xe lăn, với lối đi lên là một cầu thang bắc từ mái (nền đất) tới tầng hai của ngôi nhà, mà kỳ thực là tầng một đối với du khách.

Bên trong mọi thứ đều bị chổng ngược, ví dụ như giường chiếu, bàn ghế, bồn cầu, xô chậu… đáng lẽ phải nằm dưới đất cùng phía người xem, thì được đính lơ lửng ở trên trần hướng xuống.

Tuy có sự đảo lộn, song nhiều vật dụng ở đây đều là đồ cổ, cho thấy một lối sống truyền thống vẫn không thay đổi, cho dù ngôi nhà có biến dạng. Phải mất 15 phút trong sự ngỡ ngàng, người ta mới khám phá được trọn vẹn công trình vì mỗi gian phòng đều có một đặc điểm riêng thú vị.

Từ ngôi nhà này, hiện nay khắp Malaysia đã phát triển hàng chục ngôi nhà úp ngược, bao gồm nhà ở thủ đô Kuala Lumpur và cùng có tên Rumah Terbalik, nhưng thêm vào các từ như Langkawi, Melaka, Wisata, Tengah Kota…

Một trong những ngôi nhà úp ngược đầu tiên ở châu Âu là nhà Szymbark của thành phố Gdansk, Ba Lan. Ra đời năm 2007, ngôi nhà được một thương nhân và chính khách dựng lên để làm một tác phẩm trưng bày và rồi trở thành một địa điểm du lịch nổi tiếng. Nằm dưới chân núi và trong ngôi làng cùng tên, cách phía Tây Nam thành phố 39km, công trình phải mất mấy năm thi công với thời gian dài hơn những ngôi nhà thông thường 5 lần.

Do thợ xây bị say sóng với nó khi sắp đặt mọi thứ lộn ngược và nghiêng tới vài chục độ. Du khách lúc vào đây cũng có cảm giác mất thăng bằng một chút. Để vào nhà, mọi người sẽ phải đi qua một ô cửa áp mái, và sẽ thấy bên trong mọi đồ đạc được gắn ở trên cao thòng xuống, trong đó có nhiều đồ vật thập niên 80 rất cũ kỹ, gồm cả một ti vi to sụ, mà có lẽ bây giờ đã không còn thấy nữa bởi vì ti vi hôm nay đều mỏng dính.

Ấn tượng không kém và còn có tên “Rơi từ trên trời xuống” là nhà Tombee de Ciel giữa thành phố Lille, Pháp. Do yêu thích những mẩu chuyện thần tiên, nên chủ nhà, một nghệ sĩ, đã thiết kế nó mang dấu ấn thần bí, và đưa người xem đến với nhiều khoảng khắc như thể trong câu chuyện Alice ở xứ sở thần tiên hoặc Gulliver ở vùng đất của những người tí hon. Qua đó, du khách sẽ như một người tí hon bước qua một một cửa hang để vào bên trong.

Nhân dịp Liên hoan Lille Fantastic và Lille 3000, anh đã giới thiệu nó với công chúng, và ngay lập tức ngôi nhà đã được yêu thích. Nhìn bề ngoài, nó có vẻ mộc mạc và đúng như tên gọi, cứ như một viên đá ai liệng từ trên trời xuống, song vẫn hấp dẫn với biểu cảm của một khuôn mặt tươi cười đón khách.

Cũng xuất hiện năm 2012, Haus steht Kopt ở Terfens, Áo lại đưa ta về thời La Mã với những hàng tượng cột kèo đồ sộ, cùng những phong cảnh vườn tược lãng mạn. Ngôi nhà cũng được hai kiến trúc sư người Ba Lan xây dựng trong suốt tám tháng để treo dán mọi thứ lên trần chúc xuống. Nhà chia hai tầng, trong đó có tám phòng ngủ, được thể hiện một cách hoành tráng, đồng thời cũng rất chi tiết, chân thực; cái gì treo được thì cứ treo, gồm cả những chậu cây, những đồ chơi lặt vặt của trẻ trên sàn, mà để động vào chúng, người xem sẽ phải với tay hay nhảy cẫng.

Công trình có dáng vẻ của một ngôi nhà vùng núi trang nhã, với mái sơn đen, tường nâu đỏ và những bãi cỏ xanh rờn, cho thấy một khu vườn rộng lớn, nơi đặt nhiều tượng đài và chậu cảnh rực rỡ, và nếu du khách muốn ngắm nghía thật kỹ, thì hãy nằm xuống, hoặc nhìn chúng qua một vũng nước đọng trên mặt đất.

Trước đó 2 năm, tại nước láng giềng Đức, cũng đã một ngôi nhà tương tự, song giản đơn hơn theo kiểu nhà kho và có nguyên đỉnh nhọn, thay vì vùi sâu dưới cát. Theo tiếng Đức, ngôi nhà này là Haus Kopf Uber, có màu đỏ chói, 3 tầng và ở tầng trên cùng là một kho rượu dùng dần trong những ngày lễ. Đáng lẽ tầng này phải là tầng hầm, song bây giờ nó đã trở thành tầng thượng và phô bày một cái móng to đùng.

Từ đó, dòng xuống những đường ống nước hứng mưa, những bộ bàn ghế ngắm cảnh ngoài trời, những chiếc xe đạp mi ni, những chiếc xe đẩy trẻ con, những đôi guốc dép và nhiều dụng cụ làm vườn. Tọa lạc ở thị trấn Putbus, Rugen, một hòn đảo lớn nhất Đức, kể từ khi khánh thành, nó đã thu hút đông đảo du khách vì là ngôi nhà úp ngược duy nhất tại đây, cùng một không khí vùng núi rất bình yên

Sừng sững như một ngôi đền, Katmandu House hiện giờ là một cảnh đẹp mới nhất tại thành phố Mallorca, Tây Ban Nha. Chủ của nó, một nhà thám hiểm, đã dành cả đời để tìm những cổ vật Tây Tạng và Nepal nên đã dựng nó vào năm 2007 nhằm lưu giữ các di sản của ông, đồng thời làm một công viên giải trí theo chủ đề cổ tích. Đến đây, bất chấp cái nóng ngày hè của Tây Ban Nha, bạn vẫn được tận hưởng những làn gió mát lạnh từ một động băng yeti và thậm chí là một thủy cung đầy tôm cá.

Bạn cũng được chiêm ngưỡng nhiều kỳ quan thế giới cổ xưa trong xưởng kỳ quan, rồi cảnh thuyền bè, người cá, những hình gây ảo giác, đau đớn… Trải dài trong một khu nghỉ mát sôi động nhất Magaluf, bên bờ biển phía tây nam Mallorca, Katmandu House là một ngôi nhà dân dã Tây Tạng và cũng lộn đầu xuống đất.

Gọi là nhà song có lẽ không ở được và là một bức tượng úp ngược tiền phong tại châu Mỹ, là Thiết bị trục tà ở bảo tàng Glenbow, Calgary- Canada. Cao 7,5 mét, bằng thép kết hợp với kính Veneto (Italy), đây thực chất là một nhà thờ có tháp nhọn steeple cắm sâu xuống đất, và là ý tưởng thú vị của một nghệ sĩ người Mỹ về một sức mạnh khủng khiếp đã nhấc bổng thánh đường và dùng nó như một cây chùy dáng vào ma quỷ. Ra đời từ năm 1997, pho tượng đã được trưng bày tại nhiều nơi của Mỹ, Italy và Canada… với thời gian dài nhất là tại bảo tàng trên.

Dù rằng đã xuất hiện năm 2001, và có lẽ là một ngôi nhà úp ngược sớm nhất châu Á, song Geokkuro Jip tại thành phố Incheon, Hàn Quốc vẫn đang dang dở, khiến người xem rất tò mò, háo hức. Người chủ của công trình này là một nhà thiết kế mẫu áo, và anh đã áp dụng việc may mặc để tạo nên một công trình kiến trúc rất gợi cảm và thanh thoát, với năm gian phòng và nhiều mảng tường lớn là những cửa kính cho phép quan sát từ trong ra ngoài và ngược lại. Phía trước ngôi nhà được dùng làm khách sạn, anh còn làm một nhà nghiêng, hoạt động như một quán cà phê và điểm nhấn cho Geokkuro Jip.

Ngoài ra, còn có nhiều ngôi nhà úp ngược độc đáo, kỳ diệu nữa, như Baan Teelanka, Phuket, Thái Lan, Pier2 Art Center, Cao Hùng, Đài Loan, Neseli Koy, Tepetaklak Ev, Thổ Nhĩ Kỳ, Gom Shack, Munster-Geschinen- Thụy Sĩ, Das Verruckte Haus, Bispingen- Đức, Tagurpidi Maja, Tartu- Estonia, Dino.It, Radailiai- Lithuania, Niagara Fall, Ontario- Canada, Wonder Works, Tennessee- Mỹ…

Chu Mạnh Cường