Không giống như một số nhà “siêu mỏng” ở nước ta vốn là hệ quả bất thường của những đợt giải tỏa, mở rộng đường; căn nhà mỏng dính này là một công trình kiến trúc hẳn hoi, với thiết kế của một kiến trúc sư tên tuổi ở Ba Lan.

Nhà có chiều ngang nơi hẹp nhất là 72cm, rộng nhất cũng chỉ 1,22m, chiều dài 10m, chỗ cao nhất trên 9m, vừa vặn cho một người di chuyển bên trong nhưng vẫn có đủ không gian cần thiết: bếp – bàn ăn và chỗ tắm vệ sinh ở tầng dưới, còn tầng trên là chỗ ngủ và bàn làm việc. Vì sao một công trình tí hon như thế lại được phép xây dựng ở ngay thủ đô một nước châu Âu? Bởi nó là một “sắp đặt nghệ thuật” (art installation) hơn là một đơn vị nhà ở, và đó là lý do tồn tại của “ngôi nhà Keret” – tên gọi của nó, lấy theo tên của nhà văn người Israel Etgar Keret, người đầu tiên sống và làm việc tại đây.

Sự ra đời của “Nhà Keret”

Hơn ba năm trước, kiến trúc sư Jakub Szczesny khi đi ngang qua một khu dân cư của người Do Thái ở thủ đô Warsaw, ông chợt nhìn thấy một khe hở giữa hai công trình kiến trúc cũ và mới – một khu chung cư được xây dựng trước Thế chiến II và một cao ốc 11 tầng được xây gần đây mà ông gọi là “một tấm đệm không khí thật quyến rũ”. Nhà kiến trúc 40 tuổi làm việc cho Công ty thiết kế Centrala ở Warsaw, vốn rất nhiệt tình với những công trình mang tính chất thể nghiệm, đã nuôi ý tưởng sẽ xây dựng một ngôi nhà ở giữa “tấm đệm không khí” ấy. “Tôi quyết định làm một gạch nối giữa hai công trình sẵn có” – ông nói.

Kiến trúc sư Szczesny bắt đầu hình dung người cư trú lý tưởng trong ngôi nhà thể nghiệm của ông, và người được chọn là nhà văn Etgar Keret vốn nổi tiếng với những tập truyện ngắn, đồng thời có những dây liên hệ với lịch sử của Warsaw trong Thế chiến II, khi thành phố này bị bọn phát xít Đức chiếm đóng và tàn phá, xây dựng những khu ghetto tập trung người Do Thái rồi đưa họ đến các lò thiêu. Mang hai dòng máu Do Thái và Ba Lan, Etgar Keret đã trải qua tuổi thơ khốn khó ở Warsaw và mẹ của ông từng phải lén lút chuyển thực phẩm qua một trạm kiểm soát của bọn quốc xã Đức ở kề cận nơi mà ngày nay Szczesny muốn xây ngôi nhà mỏng dính ấy.

Khi nhà văn nhận được cuộc gọi với đề nghị của nhà kiến trúc, ông không khỏi bối rối: “Tôi tưởng là một trò chơi khăm”. Nhưng kiến trúc sư Szczesny đã bay sang Tel Aviv, nơi nhà văn Keret cư ngụ, chân thành bày tỏ ý định của mình. Rốt cuộc thì nhà văn và cả gia đình ông đều thích cái ý tưởng thoạt đầu nghe có vẻ điên rồ ấy. Thế là công việc thiết kế ngôi nhà được tiến hành.

Một công trình “không thể thực hiện”

Sau hơn một năm lo liệu về mặt pháp lý, giấy tờ để được cấp phép xây dựng cũng như phải giải quyết một bài toán khó về thiết kế, thi công, đến gần cuối năm 2012 thì công trình lạ lùng này mới được hoàn tất. “Chúng tôi (ở đây là nhóm thiết kế của Công ty Centrala) ai nấy lần lượt đều đau tim. Đó là một tập hợp lạ thường của những điều tưởng chừng không thể thực hiện” – kiến trúc sư Szczesny nhớ lại.

Theo luật của Ba Lan, Nhà Keret quá bé để có thể trở thành một nơi cư trú, do vậy kiến trúc sư Szczesny phải “lái” sang hướng khác: thực hiện nó như một sắp đặt nghệ thuật thay vì xây một căn nhà. Kết quả là nó được cấp phép xây dựng nhưng chủ nhân, người quản lý hoạt động của nó là Quỹ Nghệ thuật đương đại Ba Lan. Nó sẽ là nơi cư trú có thời hạn của các nghệ sĩ, họ sẽ đến đây sống và sáng tác sau khi được chọn vào một danh sách do hai ông Szczesny và Keret quyết định.

Quá trình làm Nhà Keret cũng lắm gian nan, đặc biệt là với cái khung thép cho các thành phần sẽ lắp ráp bên trong. Kết cấu phức tạp của cái khung thép khiến các công ty Ba Lan đều từ chối đơn đặt hàng. Cuối cùng, một công ty nhận làm nhưng phải cần tới một xe cẩu đặc biệt từ nước Đức sang để đặt cái khung thép vào vị trí. Chỉ đến ngày khánh thành Nhà Keret, tác giả thiết kế Szczesny mới tươi cười: “Lần đầu tiên trong đời mình, tôi sẽ uống thật say!”. Ngày đầu đến sống ở đây, nhà văn Keret hài lòng và so sánh căn nhà mang tên ông với những truyện ngắn của ông: “nhỏ nhưng hoàn chỉnh”.

Nhà bé xíu nên thứ gì cũng chỉ vừa đủ cho một người, khách đến nhà cũng chỉ tiếp mỗi lần được một người. Nhưng nay thì Nhà Keret đã trở thành một điểm tham quan không thể thiếu của du khách khi đến Warsaw.

Nguồn: Noithatmagazine