Một hệ thống cấp nước bên trong một tòa nhà bao gồm các đường ống chính, ống phân phối và nhánh rẽ đến các thiết bị dùng nước, các thiết bị phụ trợ cần thiết và các van điều khiển. Các thiết bị sử dụng nước gồm bồn rửa mặt, bồn rửa chén, phòng giặt, bồn vệ sinh, bồn tắm, vòi sen. Hệ thống cấp nước trong nhà phải được bố trí đơn giản, thẳng và trực tiếp tới các thiết bị dùng nước để tránh giảm áp suất và lãng phí năng lượng nước nóng. Nên sử dụng loại ống phù hợp với chức năng cấp và thoát nước khác nhau để có thể sử dụng được lâu dài, không rõ rỉ gây hư hại sàn, tường nhà.

Hệ thống cấp nước trong nhà ở chia làm hai phần:

• Phần thứ nhất tạo thành nhánh cung cấp nước lạnh.
• Phần thứ hai qua máy nước nóng và trở thành nhánh cung cấp nước nóng. Các nhánh náy bao gồm đường ống cấp thẳng đứng gọi là ống nhánh vồ ống chạy ngang gọi là ống rẽ nhánh được nối với ống chính.

A. NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ CƠ BẢN

Hệ thống cấp nước phải đảm bảo tiêu chuẩn để không làm ô nhiễm nguồn nước sạch, sử dụng tiết kiệm, duy trì áp suất và dòng chảycgần thiết cho các thiết bị hoạt động binh thường. Hệ thống đó phải có khả năng cấp nước không gây ồn, không để lại vết hoặc mùi trên thiết bị, ngăn ngừa sự ăn mòn hay đóng cặn.
Các đường ống thẳng, ngắn và trực tiếp không chỉ tiết kiệm nguyên vật liệu mà còn làm giảm ma sát giữa ống và nước giúp nước chảy với tốc độ mạnh hơn. Như vậy nên bố trí các phòng sử dụng nước càng gần với đường ống càng tốt. Lý tưởng nhất là bố trí đối lưng các thiết bị trên hai mặt tường, hay sắp xếp thẳng hàng theo chiều đứng trên các tầng cao khác nhau.

Hệ thống nước trong nhà bếp cần tuân thủ các qui định, nguyên tắc để đảm bảo tốt tính năng và hiệu quả sử dụng, đồng thời đảm bảo được tính an toàn cho người sử dụng. Đường cống chính của nhà: Ống nằm ngang ỏ vị trí thấp nhất (thường nằm dưới nền của tầng trệt) tiếp nhận tất cả nước thải từ các ống thoát của toà nhà rồi đưa ra hệ thống cống của thành phố Φ >102mm

Lượng nước sử dụng phụ thuộc vào các yếu tố như số lượng thiết bị dùng nước, thời tiết mùa đông hay mùa hè và thói quen sinh hoạt của gia đình. Bình quân một người dùng từ 200 lít đến 250 lít nước sạch trong một ngày với thời gian sử dụng trung bình từ 8 đến 10 giờ. Gia đình 4 người sử dụng bể chứa 2 m3 sẽ dùng được trong 3 ngày.

B. NHỮNG ỐNG CẤP NƯỚC CHỦ YẾU

Có 3 loại ống cấp nước trên thị trường:

• Ống thép mạ kẽm: có ưu điểm là rẻ tiền và cứng, chịu được áp lực cao và các chấn động nước, tương đối dễ thi công song lại nặng nề, không linh hoạt. Nhược điểm chính của nó là các mối nối phải được ren răng. Ren răng là một công việc tốn khá nhiều công và khi cần ren răng các mối nối mới phát sinh sau đó hoặc làm thêm nhánh rẽ từ đường ống đá có, công việc sẽ rất khó khăn. Công nghệ ren răng thủ công, nối ống bằng cách siết thủ công thông qua các khớp nối đúc sẵn như tê, cút cũng dễ làm đường ống bị thẩm thấu, rò rỉ nước. Một trở ngại khác là xu huớng bị ăn mòn và hay bị đóng cặn trong thành ống. Khi sự ăn mòn hoặc đóng cặn xảy ra, đường kính bên trong cùa ống thu nhỏ làm giảm vận tốc nước chảy, ống thép mạ kẽm không nên đặt trong bê tông vì phản ứng với hóa chất. 
• Ống đồng : đắt tiền nhưng thuận tiện cho sử dụng, dễ nối và đủ sức chống ăn mòn với tất cả các nguồn nước cứng, có tính kiềm, ống đồng thau đỏ thường được sử dụng ở nơi nước có tính ăn mòn cao. Ống đồng có hai loại cứng và mểm. Ống cứng là loại chịu được nước, thông thường sử dụng khớp nối chồng được hàn kín bằng hợp kin thiếc chì và một chất gây chảy không rỉ. Ống mềm dễ dàng lắp đặt, có thể uốn thành những đoạn cong trơn, giảm ma sát giữa nước và thành ống.

• Ống nhựa : nhẹ trung bình bằng 1/20 so với Ống thép cùng cỡ, ma sát nhỏ, không bị han rỉ. Đường ống dẫn nước bằng chất dẻo có nhiều ưu điểm như lắp đặt nhanh chóng, không bị bào mòn, chịu đựng được áp suất cao, nhiệt độ và điểm nổi bật là khả năng uốn cong dễ dàng đi vào tất cả các góc cạnh khó nhất mà không làm đường ống quá gấp khúc như ống cứng. Hệ thống ống này cũng được sử dụng trong thoát nước, với các tính năng nổi bật như chịu đựng tốt các hóa chất, dung môi, nước thải phóng xạ, chịu nhiệt độ từ rất lạnh đến rất nóng, khó bị trầy xước, không nứt vỡ. Mặc dầu các mối nối dễ dàng thực hiện, dung môi (keo) tác dụng nhanh nhưng khi đã dính chết là không thể tháo được. Khả năng chống ăn mòn của chất dẻo cho phép thành trong ống luôn giữ được độ trơn. Chất dẻo có tính cách nhiệt cao hơn kim loại, ống chất dẻo và ống kim loại cũng rất khác nhau ở mức độ giãn nở do nhiệt. Nhiệt lớn làm ống chất dẻo có xu hướng mềm đi, giảm khả năng chịu lực và độ cứng so với ống kim loại, cần thiết phải có thiết bị đỡ ống chất dẻo nhiều hơn so với ống kim loại nhằm tránh hiện tượng ống bị cong. Các loại ống chì được sử dụng để cấp nước nhiều năm trước đây, nhưng hiện nay đã bị cấm do lượng oxi chì hòa tan trong nước có thể dẫn đến nhiễm độc chì. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại ống nhựa khác nhau đa dạng về mẫu mã, kích thước sản phẩm như ống cấp nước PVC, ống nhựa HDPE, ống nhựa PPR

--> Ưu điểm lớn nhất của ống nhựa u.PVC: chính là sự hiệu quả kinh tế khi dòng PVC được đánh giá là có độ bền tuổi thọ cao mà giá thành lại rẻ phù hợp với nhu cầu và điều kiện của mỗi hộ gia đình. Nhược điểm: Nhựa PVC không có độc tố, nhưng các chất phụ gia, các chất tạo ra trong quá trình gia công ống, các chất phụ gia trong keo để gắn các mối nối thì có độc tố. Hiện nay chưa có đánh giá cụ thể mức độ ảnh hưởng của các chất này, nhưng nếu dùng để dẫn nước uống hay các dung dịch thực phẩm thì về lâu dài cũng không tốt cho sức khỏe người tiêu dùng. Ở các nước phát triển, ống u.PVC chủ yếu được xử dụng trong lĩnh vực thoát nước thải.

--> Ưu điểm lớn nhất của ống HDPE đó chính là khả năng chống tia cực tím rất tốt nên thường được sử dụng ở các công trình lộ thiên. Nhược điểm là không thể chịu được nhiệt độ cao nên không thể lắp đặt cho các hệ thống dẫn nước nóng.

--> So với các loại ống nước nhựa thì dòng ống PPR có nhiều ưu điểm vượt trội hơn cả từ khả năng chịu nhiệt độ cao, áp suất lớn tới độ an toàn vệ sinh thực phẩm, tuổi thọ cao, hoạt động trên 50 năm, luôn là giải pháp tối ưu nhất cho cấp nước sạch của các công trình. Ống PPR được sử dụng trong hệ thống nước nóng lạnh, nước uống cho các công trình xây dựng như bệnh viện, trường học, khách sạn, công sở,... Bên cạnh đó dòng sản phẩm còn được lắp đặt cho hệ thống nước lạnh điều hòa, hệ thống dẫn khí nén, hệ thống dẫn dầu và hóa chất mạn,....Nhược điểm của ống PPR là chỉ có thể lắp đặt trong hệ thống ống dẫn nước trong nhà. Còn những công trình ngoài trời thì không sử dụng được vì khả năng chống tia cực tím rất kém..

C. LẮP ĐẶT CÁC ĐƯỜNG ỐNG

Đường ống cấp nước đi chìm tường cũng cần bố trí cho tiết kiệm, ngắn tối đa, để giảm chi phí và không ảnh hưởng tới áp lực, nhiệt lượng nước. Nói chung, không nên đặt ống đi qua các phòng ở mà nên bố trí theo chiều đứng từ bể nước mái xuống, có chiều dài ngắn nhất tới các thiết bị dùng nước. Mỗi ống nhánh không phục vụ quá 5 thiết bị dùng nước (chậu rửa, vòi sen, bàn cầu). Các thiết bị có lưu lượng dùng nước lớn nhất như bình nước nóng hay chậu rửa bát chén càng gần ống cấp nước càng tốt. Các đường ống này thường tập trung trong hộp kỹ thuật và nên làm miệng thăm để xử lý những hư hỏng. Đường ống phải ở độ sâu tối thiểu 1,5 cm so với mặt tường đã hoàn thiện xong. Các đường ống cấp nước không được đi dưới ống thoát nước, đề phòng sự rò rỉ làm ô nhiễm nguồn nước sạch. Đối với các đường ống cấp chính dùng chung cho cả việc cấp nước lên bể và cả cấp xuống, vị trí trước bình nước nóng phải có van một chiều. Tốt nhất vẫn là đi đường ống cấp lên bể riêng. Đảm bảo áp lực nước cho các tầng cao gần bể nước mái luôn là bài toán khó, nếu như không sứ dụng bơm áp lực chỉ hoạt động khi có thiết bị dùng nước hoạt động (làm giảm áp suất trong đường ống).

Biên soạn dựa Theo Kinh nghiệm làm nhà - Ngô Huy Nam

Hình ảnh từ Home và Phucha