NHÀ CỔ CŨ HỘI AN

Đánh giá: (Tốt) (Báo cáo)

Các di sản kiến trúc Hội An gồm có: đình, chùa, đền miếu, mộ táng, giếng cổ, phô cổ, nhà ở, nhà thờ họ, cầu cổ, hội quán.... Tổng thể di tích đô thị cố Hội An còn được báo tồn khá nguyên vẹn từ cơ cấu đô thị đến tống thể kiến trúc và hiện đang là môi trường sống của hai vạn người.

Trong phạm vi nhà ở cổ, cũ trong đô thị cổ Hội An ta thấy có 2 loại nhà: nhà ở buôn bán (nhà ở có cứa hàng) và nhà thờ họ.

Nhà ở buôn bán thường gồm 3 phần: nhà trước là nơi bán hàng, tiếp khách (tầng 1), trên gác nơi ở của gia đình. Tiếp đến là sân nơi có bể cảnh trang trí; cuối cùng là nhà sau, nơi có kho hàng; bếp; khu vệ sinh.v.v.... Nhiều nhà còn có sân sau và cửa sau thông ra phô sau. Nối 2 nếp nhà trước và nhà sau là một nhà cầu.
Nhà thờ họ: Nhà thờ họ cũng gồm các thành phần như cửa hàng, song phần lớn là có vườn trước nhà. Trong nhà ở Hội An hệ thống kết cấu vì kèo gỗ đỡ mái rất đặc trưng; đó là kết quả của sự hỗn hợp giữa vì kèo trồng giường với vì kẻ chuyền. Các vì kèo, nhà thường đơn giản; song sự điêu khắc gỗ thường tập trung và ở hiên mái; ở mặt đứng của nhà và ở các thành phần gỗ (cửa đi, cửa sổ, tam sơn, côn sơn.v.v...) vây quanh lấy sân trong. Cửa gỗ lùa ở phía trước được lùa từ trên xuống dưới, tạo ra các phân vị ngang cho cửa hàng khi đóng. Cửa ra vào có 2 mắt cửa gỗ tròn to có điêu khắc đẹp; trên gác có hiên chấn song gỗ được làm theo dạng con tiện tròn hay dạng bẹt. Mái nhà được lợp ngói âm dương có nguồn gốc từ miền Hoa Nam Trung Quốc song độ dốc mái cao hơn và bờ mái tạo thành những đường mềm mại hơn. Mặt tiền những ngôi nhà xây vào những năm 1920 chịu ảnh hưởng nhiều của kiến trúc tây phương bởi mặt nhà xây gạch, có các trụ tường vòm, tường chắn mái; cửa sổ, cửa đi là loại cửa mới (cửa panô; cửa kính, cửa chớp).

Giới thiệu một sô kiểu nhà ở Hội An với các đặc trưng mặt tiền của các loại nhà này. Ta thấy có các loại:

Một tầng tường gỗ
Một tầng tường gạch
Hai tầng tường gỗ (có ban công hoặc không có ban công)
Hai tầng tường gạch (có ban công hoặc không có ban công)
v.v.

Báo Kiến Thức có giới thiệu một ngôi nhà cổ cực kỳ đặc biệt ở Hội An mà vào năm 1993, chính quyền địa phương đã tiến hành trùng tu, tôn tạo ngôi nhà với sự hỗ trợ kinh phí và kỹ thuật từ phía Nhật Bản.

Xét cấu trúc nhà, phương pháp xây dựng, phong cách chạm trổ và vật liệu thì ngôi nhà được xây dựng khoảng đầu thế kỷ 20. Thời ấy nó vừa dùng để ở, vừa làm hiệu buôn. Nhà gồm có hai tầng, tường xây bằng gạch, sườn gỗ, mái lợp ngói âm dương. Mặt bằng nhà hình chữ nhật, rộng 7,5 mét, dài 36 mét, chia làm ba phần: Nhà trước nhà giữa, và nhà sau. Nhà giữa hẹp hơn nhà trước và nhà sau, do một phần diện tích khu vực này được chừa ra để làm sân trời.Giữa sân trời có một bể non bộ, mặt tường phía sau có phù điêu hình cuốn thư khảm sành sứ, trang trí các hình ảnh thiên nhiên, tĩnh vật... sinh động. Cột nhà được đặt trên những viên đá cẩm thạch và đầu cột vươn lên đỡ đòn tay trên mái, ngoài ra những thanh kèo cũng riêng rẽ giữa các cột.Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu, nhà cổ 80 Trần Phú là một trong những ngôi nhà có kết cấu tốt nhất trong các nhà cổ truyền thống ở Hội An. Tầng hai của khu vực nhà giữa có ban công bao quanh giếng trời.

Về mặt mỹ thuật, ngôi nhà cũng là nơi sở hữu các họa tiết chạm khắc gỗ tinh xảo bậc nhất nhì phố cổ. Họa tiết trang trí trên ô cửa sổ của ngôi nhà vẫn còn rất đẹp dù thời gian có iin hằn. Trải qua thời gian dưới tác động bởi các yếu tố bất lợi của tự nhiên, ngôi nhà 80 Trần Phú từng bị xuống cấp nặng. Đó là lý dó dẫn đến việc trùng tu.

Từ năm 1993 đến năm 1995 thì việc trùng tu hoàn thành và ngôi nhà được sử dụng làm Bảo tàng Gốm sứ Mậu dịch nhằm phát huy hiệu quả những giá trị vốn có của ngôi nhà. Bảo tàng trưng bày rất nhiều hiện vật gốm sứ cổ, phần lớn có nguồn gốc Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan…