Đà Lạt - Một thành phố được hình thành từ nhu cầu phục vụ nghỉ ngơi dưỡng bệnh dưới thời Pháp thuộc có những nét đặc trưng riêng.

Trải qua trên 100 năm hình thành và phát triển (từ 1893) Đà Lạt một thành phô cao nguyên nổi tiếng trong nước và thê giới, nơi có khí hậu tốt (ôn đới) cảnh quan đẹp với các dinh thự, biệt thự, theo phong cách Pháp đầy hấp dẫn bởi kiểu dáng và địa thế độc đáo trong thiên nhiên của nó.

Dinh thự Đà Lạt là các công trình có quy mô lớn; chiếm các vị trí tốt nhất trong thành phố, thường là trên các đỉnh đổi từ đó nhìn ra xung quanh với cảnh đẹp của núi non, rừng cây, hay hồ nước, diện tích chiếm đất hàng chục ha. Dinh thự là chỗ ở cho gia đình những người có quyền lực cao trong xã hội hay nhũng triệu phú người Pháp. Ngoài chỗ ở ra dinh thự còn là nơi tiếp khách, làm việc của gia chủ. Những người giúp việc cho gia đình thường ở dưới tầng hầm hay ở trong các ngôi nhà nhỏ bé ẩn khuất trong các vòm cậy trong vườn - Người giúp việc cho gia chủ chính là người đã chăm sóc cho công trình từ nội thất đến ngoại thất luôn luôn được sạch, gọn, đẹp, mĩ quan góp phần tô điểm cho cảnh quan thiên nhiên của Đà Lạt.

Dưới đây xin giới thiệu một số dinh thự và những nét đặc trưng của biệt thự Đà Lạt.

Dinh 1: 

Xây dựng trên đỉnh một quả đồi với tổng diện tích 60 ha. Đường dẫn đến dinh là đường Gia Long, nay là đường Trần Quang Diệu. Dinh 1 được một triệu phú người Pháp tên là Robert Clément Bourgery cho xây dựng vào năm 1940. Theo nhà nghiên cứu Lê Phi – tỉnh Lâm Đồng thì sau khi xây dựng rồi chủ nhân của biệt thự này đã bán cho một người Pháp.

Cha vợ của vua Bảo Đại là quận công Nguyễn Hữu Hào – hỗ trợ tiền bạc mua cho vua năm 1949. Bảo Đại đặt Tống Hành Dinh tại đây để làm việc trong thời gian làm Quốc trưởng ( giai đoạn 1949 – 1954 ).

Tòa nhà có diện tích là 818 m2, gồm 12 phòng lớn nhỏ như phòng tiếp khách, nội các, phòng nghỉ của Quốc trưởng Bảo Đại, Nam Phương hoàng hậu, gian thờ.. Dinh 1 có 2 tầng (1 trệt, 1 lầu) có phong cách theo kiểu tân cổ điển Pháp - Dinh có bô cục kiến trúc đối xứng, quy mô bề thê lợp mái ngói trong một tổng thể giữa rừng thông; cạnh đồi của dinh 1 là một thung lũng đẹp khi xưa là nơi săn bắn của Bảo Đại. Quanh biệt thự là bồn cây, vườn hoa và con đường dẫn vào dinh là những hàng cây bạch dương có thân trắng xốp.

Dinh 1 xây dựng vào những năm 30 của triệu phú Bourgery (người Pháp). Thời Mỹ Nguy đây là dinh riêng của Ngô Đình Diệm nay thuộc quyền quản lí của Bộ Quốc phòng. Phía sau dinh thự còn có bãi đậu trực thăng (Ảnh từ Agotourist)

Dinh 2:

Đây là Dinh thự mùa hè của toàn quyền Decoux trước đây. Dinh được xây dựng trên đỉnh một quả đồi với khu vực khoảng 10 ha và bao quanh dinh là khu vực rừng cảnh quan đẹp rộng 16 ha. Tổng cộng toàn khu là 26 ha. Xây vào cuối những năm 30 đầu 40.

Chính dinh là một công trình có quy mô đồ sộ, 2 tầng theo phong cách kiến trúc hiện đại - Công trình có bố cục tự do thuộc dạng cân bằng không đối xứng.Dinh là nơi ở nghỉ ngơi, làm việc và tiếp khách của toàn quyền.

Ngoài dinh chính trong tổng thể còn có 2 biệt thự nhỏ, trước dùng cho các gia đình khâm sứ, công sứ lên Đà Lạt làm việc với toàn quyền để ở, các nhà này được làm theo phong cách nhà dân gian Pháp đó là kiểu kiến trúc nhà sàn gỗ (chalets).

Thời Mỹ Ngụy đây là những dinh thự của Ngô Đình Nhu, sau đó là của Nguyễn Cao Kỳ, nay thuộc quyền quản lí của Công ty Phát triển kinh tế Lâm Đồng (EDC).

Dinh 3:

Công trình kiến trúc này để lại khá nhiều ấn tượng với bất cứ ai có dịp đến thăm bởi vị trí khá đặc biệt. Nằm trên đồi Ái Ân, Dinh như một tòa lâu đài giữa chốn thiên nhiên bình yên, thoáng đãng với cây cỏ, hoa lá bao bọc.

Theo wiki, Khi xưa là Dinh của Bảo Đại, Dinh được xây dựng trên quả đồi diện tích hàng chục ha, xung quanh là rừng thông đẹp. Dinh thự có 2 tầng theo phong cách kiến trúc hiện dại; bố cục hình khối tự do, đổ sộ theo dạng cân bằng không đối xứng - Bên trong đầy đủ các phòng cho cuộc sống của gia dinh nhà vua ở, làm việc, tiếp khách với các trang thiết bị hiện đại... bên ngoài dinh là các vườn hoa theo kiểu các vườn thượng uyển của các cung điện Pháp; các cây cối được trồng tạo ra cảnh quan đẹp. Thời Mỹ Ngụy dinh 3 là nơi đón khách của phủ Tổng thống;

Tương tự như dinh II, dinh III là một công trình kiến trúc đồ sộ với mái bằng và các hình khối cân đối nhưng không đăng đối một cách cứng nhắc. Biệt điện có 2 tầng:

• Tầng trệt: dùng làm nơi hội họp, yến tiệc, tiếp khách ngoại quốc và quan chức chính phủ Hoàng triều cương thổ. Cửa chính diện rộng vừa phải (khoảng 4m), có sảnh trước khi vào tầng trệt là phòng tiếp tân và các phòng làm việc: bên phải là văn phòng của vua Bảo Ðại, thư viện; bên trái là phòng họp và các phòng làm việc khác; phía trong là phòng giải trí. Ðiều đáng chú ý là việc thiết kế các phòng làm việc của dinh được gắn với các tiểu cảnh kiến trúc không gian phía trong và ngoài thông với nhau qua các lối đi và cửa sổ kính bằng khung thép, tạo ra một khung cảnh hài hoà giữa kiến trúc và thiên nhiên. Tại phòng khánh tiết vẫn còn một kỷ vật là bức tranh đền Angkor Wat do hoàng thân Shihanouk (Campuchia) tặng cho Bảo Đại.
• Tầng lầu:Toàn bộ tầng 2 của dinh được dùng cho sinh hoạt gia đình, gồm các phòng ngủ của Vua Bảo Ðại, của hoàng hậu Nam Phương, của các công chúa và hoàng tử Bảo Long, các công chúa Phương Mai, Phương Liên, hoàng tử Bảo Thăng. Phía ngoài phòng ngủ của cựu hoàng là Lầu Vọng nguyệt khá đẹp dùng làm nơi cựu hoàng và hoàng hậu ngắm trăng. Do thái tử Bảo Long là người được chọn kế nghiệp ngai vàng (từ năm 1939) nên trong phòng trang hoàng toàn màu vàng.